Preconcurrentieel

Subsidies... voor veel ondernemers een lastig onderwerp. Er lijkt soms een pot met geld van de overheid speciaal voor je klaar te staan, maar bij nadere beschouwing, voldoe je niet aan de voorwaarden om er van gebruik te mogen maken. Shit, je bent innovatief als bedrijf en je hebt nog wel zoveel belasting betaald om die pot te vullen.

Ook het project Groot Composiet maakt gebruik van subsidiegeld. Zie waarom deze blog. Ook hier worden eisen gesteld aan de ingediende plannen en lukt het niet altijd om aan de gestelde eisen te voldoen. Soms sta ik als adviseur volledig achter een bepaalde ontwikkeling die een bedrijf wil opzetten, maar ik moet toch een ondernemer afraden door te zetten met zijn voorgenomen aanvraag voor subsidiëring door Groot Composiet. Na collegiaal overleg heb ik pas geleden het voortzetten van zo'n aanvraag afgeraden.
Onderstaand probeer ik als leidraad voor ondernemers de algemene "geest" (en niet de "letter") van subsidie regelingen weer te geven. Wellicht helpt dit om bij je eigen bedrijf goede kansen te signaleren en/of frustratie te voorkomen.
Uitgangspunten:

1. Technische vernieuwing is goed voor een bedrijf.
   Het gaat erom dat de vernieuwing inderdaad "nieuw" is voor het betreffende bedrijf (technologie, product, manier van zaken doen e.d.). Want het gaat om het belang voor het individuele bedrijf. We laten hier voor het gemak even buiten beschouwing dat er ook een bedrijven zijn die vooral niet moeten proberen te vernieuwen of juist eens wat minder moeten vernieuwen om te oogsten uit eerdere vernieuwing.
   
2. Samenwerking tussen bedrijven is goed voor bedrijven.
   Twee of drie weten meer dan één, mogelijk zijn ze complementair, mogelijk heeft het ene bedrijf de toegang tot een interessante markt en het andere de techniek. Het stimuleert en oefent bedrijven om de blik naar buiten te richten (bij grote bedrijven is dit probleem vaak veel ernstiger). Een welgemeend advies van een collega ondernemer heeft impact.
3. Samenwerking met een kennisinstituut of een onderwijs instelling is goed voor een bedrijf.
   Vaak ben ik het met deze stelling niet eens (zie FTR). Een instituut en een onderwijs instelling hebben een ander belang, andere tijdschalen, een andere drive, een ander tarief en een andere agenda. Vaak matcht dit niet met die van de onderneming. Zorg dat je de instelling goed in de houdgreep hebt, en zelf al heel goed hebt nagedacht over het probleem voordat je deze samenwerking aangaat. Graag reacties die tonen dat ik hier ongelijk heb,  want dan kan iedereen ervan leren.
4. Inkopen van advies en kennis is goed voor een bedrijf.
   Veel kennis en technologie is al beschikbaar. Vaak is het beter om dat te gebruiken (of te verbeteren) dan het wiel opnieuw uit te vinden. Ook dit stimuleert de blik naar buiten.
   

De overheid, EZ, heeft er geld voor over om deze uitgangspunten bij bedrijven te stimuleren. Immers deze uitgangspunten worden geacht goed voor de ondernemingen te zijn. Bij succes brengen ze uiteindelijk via diverse belastingen meer geld in het laadje van de BV Nederland. EZ wil graag goede ontwikkelingen bij bedrijven steunen, maar hoe weet een overheid dat het niet aan een dood paard trekt of het stervend paard nog een tijdje in leven houdt? Aan een dergelijk industriebeleid is al veel leergeld betaald, zie o.a. pag. 13-14  oratie Dany Jacobs 2009, maar zeer de moeite waard is het om de gehele oratie te lezen.
Tegenwoordig probeert de overheid juist geen invloed uit te oefenen op de beslissingen van bedrijven. Dat zou de marktwerking verstoren.

Als een bedrijf denkt succesvol de markt op te gaan met een nieuwe ontwikkeling dan is dat een commerciële beslissing van het bedrijf om dat wel of niet te doen. De overheid wil op deze keuze om de markt wel of niet op te gaan geen invloed uitoefenen. Een goed commercieel plan of een opdracht kan in principe met geleend geld van een bank worden gefinancierd. Als het plan echter innovatief is, zijn banken doorgaans voorzichtiger. Dan kan de overheid bijspringen met een risicodragend krediet, zie bijv. BMKB. Bij succes moet het krediet gewoon worden afgelost. Een door de overheid gegarandeerd krediet is geen subsidie omdat het gewoon wordt afgelost.
Hieruit moet duidelijk zijn dat de overheid niet verstorend wil/mag optreden in het concurrentieproces tussen bedrijven. Geen bedrijf mag door subsidie of steun worden voorgetrokken.

Wel probeert de overheid bedrijven aan te zetten en te helpen met het nemen van beslissingen die gebaseerd zijn op meer kennis, bijvoorbeeld door met subsidie voor een bedrijf de drempel voor het uitvoeren van een haalbaarheidsstudie te verlagen. Na een dergelijk haalbaarheidsonderzoek moet de ondernemer weer zonder subsidie de eigen commerciële afweging maken. Ook is het soms mogelijk om gesubsidieerd een nieuwe technologie te ontwikkelen (onder andere in het project Groot Composiet). Dit is eigenlijk te vergelijken met een haalbaarheidsonderzoek. Na die ontwikkeling kan een beter onderbouwd besluit genomen worden om wel of niet in die nieuwe techniek te investeren. De uiteindelijke vraag: "kan de ontwikkeling door het bedrijf werkelijk commercieel gemaakt worden?" moet niet door subsidie worden beïnvloed. Zo'n kijk op subsidie heeft ook zijn weerslag; stel nu dat een ondernemer een opdracht al binnen heeft, dan is bovengenoemd besluit feitelijk al genomen. In de ogen van de subsidiegever is er geen ondersteuning meer nodig om tot het beoogde, beter onderbouwde commerciële besluit te komen.

Als je denkt dat een van de bovengenoemde uitgangspunten toepasbaar is voor een project dat je overweegt uit te voeren, dan is het goed om contact te zoeken met adviseurs van Syntens én SenterNovem. Beide instellingen zijn er om ideeën verstandig verder te helpen.
Ook subsidie heeft ook een keerzijde. Bij een subsidie aanvraag (en krediet met overheidsborgstelling) moet er een redelijk plan geschreven worden. Dat valt niet altijd mee, met name als er nog veel onzekerheden zijn. Ook moet er vervolgens een administratie worden bijgehouden om aannemelijk te maken hoe het subsidiegeld is besteed. Soms kost dat meer moeite (en dus kosten) dan het de ondernemer waard is. Even goede vrienden.